Âm thanh công cộng là gì ?

Gốc từ tiếng Anh là Public Address System(PA system), nếu dịch sát nghĩa sang tiếng Việt là “Hệ thống địa chỉ công cộng” nhưng chắc là do không thông dụng vì khi nói hay đọc lên thì thấy không liên quan gì tới “âm thanh” cả. Theo ý kiến của riêng chúng tôi chính vì lẽ đó mà mọi người thường sử dụng cụm từ “Hệ thống âm thanh công cộng” hơn để thay thế cho “Hệ thống địa chỉ công cộng”. Tuy nhiên vẫn có một số ý kiến vẫn tôn trọng bản gốc. Bắt đầu từ bây giờ trong bài viết này chúng tôi xin mạn phép sử dụng cụm từ “Hệ thống âm thanh công cộng” gọi tắt là PA thay cho “Hệ thống địa chỉ công cộng”.

Một hệ thống âm thanh công cộng bao gồm micrô, amplifier, loa và các thiết bị ngoại vi liên quan khác như dây loa, jack cắm…vv. Hệ thống âm thanh công cộng có tác dụng làm tăng âm lượng giọng nói của người nói hay của các nhạc cụ, hay của nguồn âm nhạc khác như nhạc đã được ghi sẵn trong các đĩa CD, thẻ nhớ USB…vv. Các hệ thống âm thanh công cộng được sử dụng bất kỳ địa điểm nào khi người thông báo, người biểu diễn…vv sử dụng thì hệ thống âm thanh công cộng phải cung cấp đủ âm thanh để truyền âm thanh đi xa hoặc trên một khu vực rộng lớn để đến tai người nghe phải thật rõ ràng và trong trẻo. Các ứng dụng điển hình nhất cho việc sử dụng hệ thống ấm thanh công cộng bao gồm sân vận động, phương tiện giao thông công cộng, các cơ sở hay các địa điểm như nhà máy, bệnh viện, công viên, nhà thi đấu thể thao, siêu thị, hội trường, chùa chiền, quán cafe, shop…vv, các sự kiện như trực tiếp buổi biểu diễn âm nhạc hoặc được ghi lại…vv. Một hệ thống âm thanh công cộng có thể bao gồm nhiều micrô hoặc nhiều nguồn âm thanh khác nhau, lúc này thì bảng trộn điều khiển có tác dụng kết hợp, sửa đổi nhiều nguồn âm thanh khác nhau, nhiều amplifier, nhiều loa cho âm lượng lớn hơn hoặc phân phối âm thanh rộng hơn.

Hệ thống âm thanh công cộng đơn giản thường được sử dụng ở những địa điểm có quy mô và diện tích nhỏ như lớp học, chùa, nhà máy nhỏ, xưởng sản xuất nhỏ, siêu thị mini, shop, quán cafe, quán bar nhỏ…vv. Các hệ thống âm thanh công cộng với nhiều loa được sử dụng rộng rãi với mục đích để đưa ra thông báo trong các tòa nhà chung cư, các nơi thương mại như trung tâm mua sắm, siêu thị và các địa điểm như trường học, sân vận động, trên các du thuyền, máy bay…vv. Hệ thống liên lạc được lắp đặt trong nhiều tòa nhà chung cư cao cấp, cao ốc cho thuê văn phòng…vv thì được gắn loa trong toàn bộ tòa nhà và micrô cũng đặt trong mỗi phòng để người cư trú hay doanh nghiệp thuê văn phòng trong tòa nhà đó có thể trả lời các thông báo. Hệ thống âm thanh công cộng và hệ thống liên lạc như trình bày trên thì được sử dụng như một phần của hệ thống liên lạc khẩn cấp.

Thuật ngữ hệ thống tăng cường âm thanh (sound reinforcement system) thường có nghĩa là một hệ thống âm thanh công cộng được sử dụng riêng cho nhạc sống (live music) hoặc trong các buổi biểu diễn. Ở nước Anh thì bất kỳ hệ thống âm thanh công cộng nào thì đôi khi được gọi chung là Tannoy- đây là tên công ty chuyên cung cấp nhiều hệ thống âm thanh công cộng trước đây ở nước Anh, nay thuộc sở hữu của TC Electronic Group (Đan Mạch).

Hiện nay trên thế giới thì hệ thống âm thanh công cộng được chia thành làm hai hệ thống tùy theo công suất âm thanh phát ra đó là hệ thống âm thanh công cộng nhỏ(Smallest Public Address systems) và hệ thống âm thanh công cộng lớn(Large Public Address systems).

Hệ thống âm thanh công cộng nhỏ (Smallest public address systems):

Đây là các hệ thống âm thanh công cộng đơn giản nhất, nhỏ nhất bao gồm micrô, amplifier và một hay nhiều loa. Các hệ thống âm thanh công cộng này thường thì cung cấp công suất từ 50W-200W có thể lên 350W; hệ thống này thường được sử dụng ở những địa điểm nhỏ như lớp học, nhà chùa, siêu thị mini, cửa hàng, quán cafe, shop thời trang, các spa…vv. Các hệ thống âm thanh cộng nhỏ cũng có thể mở rộng ra toàn bộ tòa nhà, siêu thị, nhà máy, khách sạn, nhà hàng tiệc cưới, trường học hoặc tòa nhà văn phòng. Một nguồn âm thanh như thẻ SD, đĩa CD, USB, Bluetooth…vv có thể được kết nối với hệ thống âm thanh công cộng PA để phát nhạc cho toàn bộ hệ thống.

Ngoài ra còn có hệ thống nhỏ hơn 12V, chạy bằng pin nên rất tiện cho cho người sử dụng mang theo khi di chuyển hay có thể lắp đặt trên các phương tiện đi lại như lắp trên xe buýt du lịch, xe buýt trường học để cho các hướng dẫn viên du lịch hoặc các tài xế có thể nói chuyện với tất cả hành khách của mình. Hệ thống âm thanh công cộng di động được cung cấp năng lượng bằng pin (thường là dùng pin xạc) hoặc được cung cấp năng lượng bằng cách cắm hệ thống vào ổ cắm điện trên tường. Bên cạnh đó hệ thống này cũng có thể áp dụng cho những người làm việc với các nhóm nhỏ như trong lớp học nhỏ hoặc các cuộc họp nhóm. Vì hệ thống này chạy bằng pin nên rất tiện ích cho các hướng dẫn viên du lịch nói chuyện hay giới thiệu với khách du lịch trong các chuyến du lịch ngoài trời.

Hệ thống âm thanh công cộng lớn (Large Public Address systems):

Một số hệ thống âm thanh công cộng lớn thì có rất nhiều loa lắp cho một tòa nhà, có thể mở rộng ra thêm cho toàn bộ khuôn viên của trường đại học, văn phòng hoặc khu công nghiệp hoặc toàn bộ khu phức hợp ngoài trời (ví dụ: sân vận động thể thao). Một hệ thống PA lớn cũng có thể được sử dụng làm hệ thống cảnh báo trong trường hợp khẩn cấp.

Một hệ thống âm thanh công cộng bao gồm các nguồn đầu vào (ví dụ: micrô, thiết bị phát lại âm thanh như thẻ nhớ USB, đĩa CD…vv) , Amplifier, thiết bị điều khiển và giám sát (ví dụ: đèn chỉ báo LED, đồng hồ VU, tai nghe) và loa. Thông thường đầu vào bao gồm là micrô dùng để nói hoặc hát, ngoài ra còn có đầu vào âm thanh trực tiếp từ các nhạc cụ và các thiết bị phát lại âm thanh đã được ghi sẵn như thẻ USB, đĩa CD…vv. Trong các ứng dụng không có hiệu suất thì có thể có một hệ thống mà được người sử dụng cài đặt sẵn để cho các thiết bị sử dụng tự động phát một số thông báo đã được ghi trước theo yêu cầu về nội dung cũng như thời gian phát thông báo. Những nguồn đầu vào này cung cấp cho bộ Pre-amplifier (bộ tiền khuếch đại) và bộ định tuyến tín hiệu để hướng tín hiệu âm thanh muốn phát thông báo đến các vùng được chọn sẵn của một khu vực ( ví dụ: phát thông báo đến các lớp 12 đang học của một trường trung học). Các tín hiệu tiền khuếch đại sau đó sẽ truyền đến các bộ khuếch đại (Amplifier). Tùy vào thực tế của từng khu vực như xa hay gần, âm thanh phát ra lớn hay nhỏ..vv thì các bộ khuếch đại này thường khuếch đại tín hiệu âm thanh đến các ngỏ ra loa với mức độ 50V, 70V hay 100V. Thiết bị điều khiển giám sát các bộ khuếch đại và các ngõ ra loa để báo các lỗi trước khi tín hiệu điện truyền đến các loa. Thiết bị điều khiển này cũng được sử dụng để phân tách các vùng (zone) trong hệ thống âm thanh công cộng. Còn loa có nhiệm vụ chuyển đổi các tín hiệu điện thành âm thanh.